روغن توربین
توربین چیست؟
از مهم‌ترین قطعات صنعتی که در نیروگاه‌ها وجود دارند توربین‌ها هستند. در صنعت نیروگاهی جهان، توربین‌ها به انواع مختلفی مثل توربین‌های گازی، توربین‌های بخاری و به شکل ترکیبی باتوجه‌به شرایط کاری هرکدام که مخصوص به خود است به کار گرفته می‌شوند در این شرایط مهندسین وظیفه دارند که به طور کامل بر روی عملکرد این توربین‌ها نظارت و کنترل داشته باشند. سیستم روانکاوی از مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش‌های مربوط به توربین است با توجه‌به این مسئله روغن مورداستفاده در توربین به‌عنوان مهم‌ترین عامل محسوب می‌شود.
تعریف روغن توربین
روغن توربین یک روغن روان‌ساز است و جزء دسته روغن‌های گردشی محسوب می‌شود برای روان کاری توربین‌های بخار و گازی و ترکیبی مورداستفاده قرار می‌گیرد این روغن برای انجام وظایف خود در توربین باید دارای خصوصیت‌های شیمیایی و فیزیکی ویژه‌ای نیز باشند تا بتوانند در شرایط مناسب و برای مدت زمانی طولانی در توربین‌ها کار کنند.
وظایف مربوط به روغن‌های توربین شامل:
- انتقال دادن حرارت و خنک کاری کردن در یاتاقان‌ها
- کارکرد مناسب هیدرولیکی
- محافظت کردن از سایش و زنگ‌زدگی
- روان کاری و روان‌سازی کوپلینگ‌ها، یاتاقان‌ها، چرخ دنده‌ها
خواص ویژه و شیمیایی که روغن‌های توربین دارند:
- جلوگیری و مانع شدن از اکسیداسیون
- جلوگیری و مانع شدن از سایش وخوردگی
- جلوگیری و مانع از کف کردن
- داشتن ویژگی ویسکوزیته مناسب
- داشتن قابلت خطاپذیری از آب‌وهوا
- این روغن‌ها برای مدت طولانی خواص خود را حفظ می‌کنند.
به‌منظور وجود این ویژگی‌ها در روغن‌های توربین سازندگان این روغن با استفاده از روغن‌پایه مناسب که مقدار زیادی از ویژگی‌های روغن توربین به دلیل وجود این روغن‌پایه است و میزان تقریباً ۳ درصد مواد افزودنی ویژه و تقویت‌کننده افزوده می‌شود باید در انتخاب روغن‌پایه در زمان ساخت روغن و همچنین کنترل وضعیت روغن توربین و چگونگی روان‌سازی بسیار توجه و دقت نمود تا روغن توربین عمری طولانی داشته باشد زیرا حجم مخزن مربوط به توربین‌ها بسیار زیاد و به چندین هزار لیتر نیز می‌رسند. مقدار بسیار زیادی از روغن که باید تعویض شود و هزینه‌های زیادی که برای این منظور باید صرف شود، این‌ها عواملی هستند که موجب طولانی شدن بازده زمانی به‌منظور تعویض کامل روغن است که نشان‌دهنده میزان اهمیت کیفیت روغنی است که باید برای توربین مورداستفاده قرار بگیرد و به دلیل میزان اهمیت آن است که این روغن مهم مطابق با استانداردهای بین‌المللی همواره مورد بررسی و آزمایش‌های زیادی قرار می‌گیرد.
بررسی آزمایش‌های اساسی انجام‌گرفته بر روی روغن توربین:
روغن توربین
آزمایشگر انوری جنبشی:
جزء مهم‌ترین آزمایش‌های روغن توربین است به‌منظور تست میزان روان کاری مناسب انجام می‌گیرد. واحد این آزمایشISO است و مطابق بااستانداردهای بین‌المللی ASTMD 445 بوده و در دمای ( ۴۰ تا ۱۰۰ درجه سانتیگراد) این آزمایش انجام می‌شود.
آزمایش میزان گوگرد:
گوگرد در این روغن در هر شرایطی وجود دارد این آزمایش در روان کاری روغن توربین و کیفیت آن اهمیت دارد به هر میزانی که گوگرد کمتر باشد عمر این روغن ییشتر و آلودگی حاصل از آن کمتر می‌شود. (۴۲۹۴ ASTMD) استاندارد بین‌المللی در این مورد است.
آزمایش مربوط به رنگ روغن:
رنگ روغن توربین در حالت اولیه وابسته به مواد افزودنی روانکاو و نوع روغن‌پایه بوده که در این صورت رنگ روغن شفاف و تمیز است. (۱۵۰۰ ASTMD استاندارد بین‌المللی در این مورد)
نقطه ریزش یا همان دمای ریزش روغن:
واحد این آزمایش به‌منظور بررسی حداقل دمای موردنیاز برای روان شدن روغن درجه سانتیگراد است که با ید این آزمایش در دمای زیر صفر انجام شود بنابراین به طور معمول و مطابق استاندارد بین‌المللی (ASTMD 97) یک روغن توربین باید حداقل قدرت تحمل تا دمای ۳۰- درجه سانتیگراد را داشته و پس از تحمل این مقدار دما با سردتر شدن روغن روان کار توربین، منجمد و ژله‌ای شود.
بررسی عدد اسیدی
آزمایش عدد اسیدی از روغن باید هر سه ماه یک‌بار انجام‌گرفته و حداقل میزانی که برای آن در نظر گرفته‌اند (۱۵,.) است که اگر این میزان به (۳,.) برسد روغن توربین باید تعویض شود و آن را تخلیه نمود. (ASTMD 664) مطابق با استاندارد بین‌المللی انجام شود. این از آزمایش‌های مهم است که افزایش یافتن عدد اسیدی روغن نسبت به‌روز اول بیانگر آلودگی روغن، اکسیداسیون و ترکیب با آب است.
خوردگی مربوط به نوارهای مسی در روغن:
تعداد زیادی از قطعه‌های توربین، آلیاژهای از جنس برنج و مس هستند که اگر به مدت سه ساعت داخل روغن باشند باید هیچ تغییر رنگی پیدا نکنند و اگر در این مدت دچار خوردگی شوند نشانگر آلوده بودن روغن به گوگرد زیاد است (ASTMD ۱۳۰ مطابق با استاندارد بین‌المللی)
بررسی میزان آب:
برطبق این استاندارد (ASTMD 6304 مطابق استاندارد بین‌المللی) اگر میزان آب موجود در روغن از یک حدی بیشتر شده روغن باید کاملاً تعویض شود. وجود آب بیش از مقدار استاندارد آن در روغن سبب ایجاد لجن، اکسیداسیون و تشکیل زنگ می‌شود که در محیط‌های گرم سبب رشد آلودگی است.
عدم وجود تعداد ذرات معلق در روغن:
مطابق با استاندارد بین‌المللی (ISO 4406) روغن توربین نباید دارای ذرات معلق اضافی یا بزرگ باشد زیرا سبب وارد شدن آسیب‌های جبران‌ناپذیری به توربین می‌شود. مخصوصاً اگر توربین متعلق به انتقال نفت و یا هواپیما باشد.
آزمایش مربوط به حباب هوا:
وجود حباب هوا در روغن سبب ایجاد آلودگی، خوردگی و اکسیداسیون در روغن می‌شود در این آزمایش مهم حداکثر دقیقه ۱۵ زمان برای جداشدن حباب از روغن در نظر گرفته می‌شود.
آزمایش مربوط به جداناپذیری آب از روغن توربین:
برای این آزمایش از واحد ثانیه‌ای زمان به‌منظور بررسی توانایی روغن برای جداسازی آب است که این آب به‌صورت مستقیم بر روی اکسیداسیون روغن و عمر آن تأثیر می‌گذارد. مطابق با استاندارد بین‌المللی ۱۴۰۱ ASTMD میزان حد خطر برای این آزمایش (۸۰۰ ثانیه) است که با وجود این مقدار زمان، روغن توربین باید تخلیه و عوض شود.
محافظت کردن در برابر زنگ‌زدگی:
مطابق با استاندارد بین‌المللی (ASTMD 665) باید این آزمایش سالی یک‌بار انجام شود زیرا روغن‌های توربین در ترکیبات خود دارای مواد افزودنی خاصی هستند بنابراین عمل اکسیداسیون و کاهش یافتن خاصیت را در طول زمان مصرف زودتر تجربه می‌کنند.
میزان کف کردن روغن توربین:
این روغن باید در دمای گرم و یا سرد بیشتر از میزان پنج میلی‌متر کف نداشته باشد زیرا کف کردن روغن سبب خوردگی قطعات اصلی و محوری می‌شود.
بررسی میزان اشتعال روغن:
هدف از این آزمایش پیشگیری از احتمال آتش‌سوزی است و این آزمایش به‌منظور بررسی عدم وجود مواد سوختی مانند نفت سفید و.. در روغن و مشخص‌کردن نقطه اشتعال روغن می‌باشد. مطابق با استاندارد بین‌المللی (ASTMD 92) نقطه اشتعال مربوط به این روغن حداقل باید ۲۰۰ درجه سانتیگراد باشد.
عواملی که سبب تخریب شدن روغن توربین می‌شوند:
نفوذ پیداکردن آلودگی‌های موجود در داخل دستگاه مانند غبار، خوردگی و.. که از نظر روان‌سازی و سایش مشکلات زیادی را برای روغن به وجود می‌آورند.
- مصرف شدن مواد افزودنی موجود در روغن توربین سبب اکسیداسیون و زنگ زدن سریع دستگاه می‌شود.
- تجمع آب در دستگاه، روان کاری را مختل کرده و سبب تخریب سریع روغن می‌شود.
- وجود نقاط بسیار داغی در توربین سبب تخریب حرارتی روغن و شکل‌گیری ترکیبات ناپایدار در آن می‌شود.
- اکسیداسیون شدن ناشی از تغییرات شیمیایی در روغن
توربین‌ها در صنعت همواره نقش مهمی برعهده دارند و دارای قطعات و تجهیزاتی بسیار پرهزینه و گران‌قیمت هستند. این روغن به‌عنوان روان کار در افزایش عملکرد و بازده توربین بسیار مؤثر و اساسی است باتوجه‌به این امر انتخاب یک روغن کم‌کیفیت و ناکارآمد می‌تواند به توقف تولید و فعالیت منجر شده و عواقب پر هزینه‌ای را داشته باشد بنابراین انتخاب روغن مناسب توربین بسیار مهم و قابل‌توجه است. آن را به مجموعه کینی اویل بسپارید.
