گریس پایه سدیم
تاریخچه مصرف گریس
کاربرد مصرف گریس پایه سدیم، تا قبل ازسال ۱۸۵۶ میلادی، برای روانکاری چرخ‌های ارابه‌ها از روغن‌های حیـوانی مثل روغن نهنگ، گاو، خوک یا روغن‌های گیاهی استفاده می‌شد. ولی چون‌که مقاومت آن‌ها پایین بود و به‌سرعت فاسـد می‌شدند این مسئله اسـتفاده از آن‌ها را محـدود کرد. هـر چـه کارهـا سنگین‌تر شد صنعت نیاز بیشتری به مـواد جدیـدتر پیـدا کـرد تا بتوانند اصـطکاک بـین سـطوح متحرک را کاهش دهند. پس از استخراج نفت و پیشرفت صنعت نفت در سال ۱۸۸۳ و بهبود فرایندهای تقطیر و تصفیه نفت خام، روغن‌های نفتی جـایگزین روغـن‌هـای چـرب شد و استفاده از روغن‌های صنعتی در فرایند روغن‌کاری ممکن شد.
کاربرد گریس در صنعت
گریس ماده‌ای است ژلاتینی به‌صورت جامد و یا نیمه جامد که از یک ماده روان‌ساز و یک پرکننده معدنی یا آلی، تشکیل شده است. این ماده در جایی استفاده می‌شود که نتوان از روان کارهای دیگر با غلظت کم استفاده کرد. مانند چرخ دنده‌های صنعتی، یاتاقان‌های بزرگ، فلکه‌ها و امثال آن گریس‌ها مانند روغن‌ها برای کاهش اصطکاک بین دو قطعه مورد استفاده قرار می‌گیرند. از مهم‌ترین مزایای کاربرد گریس کاهش دفعات روانکاری، سهولت استفاده، چِکِه نکردن در زمان کارکرد و چسبندگی بهتر است.
مهم‌ترین موارد مصرف گریس:
گریس پایه سدیم
تعداد دفعات روان کاری با گریس در مقایسه با روغن کمتر است و این امر باعث کاهش هزینه تعمیرات می‌شود. این مسئله در شرایطی که دسترسی به ماشین‌آلات سخت باشد یک مزیت است. مانند موتورهای نصب شده بر روی سقف‌ها، خطوط محرکه، بلبرینگ‌های غیرقابل‌دسترس
- گریس در حکم یک مانع برای ورود گردوخاک و یا خروج برخی مواد از ماشین‌آلات است.
- روان کاری با گریس در آب‌بندی قطعات و کاربرد کاسه نمدها در کاهش هزینه‌ها نقش مهمی دارد.
- گریس در مقایسه با روغن برای مدت بیشتری روان کاری را ادامه می‌دهد.
- وقتی از قطعه‌ای استفاده نشود و روان کار آن خارج شود، برای جلوگیری از زنگ‌زدگی قطعه، از گریس استفاده می‌شود .
- بعضی از گریس‌ها مشکل روان کاری در مجاورت با آب را حل کرده‌اند .
- برخی از گریس‌ها در زمان شروع دستگاه اصطکاک کمتری ایجاد می‌کنند.
- گریس مثل یک‌لایه نرم بین قطعات قرار می‌گیرد و موجب کاهش صدا و ارتعاش و کارکرد روان در برخی دستگاه‌ها مانند چرخ دنده‌های بزرگ می‌شود.
- گریس باعث بهبود عملکرد در دستگاه‌هایی می‌شود که در معرض فشار زیاد، دمای بالا، شرایط سخت عملیات، سرعت پایین و شوک‌های مداوم هستند.
- در جایی که ماشین‌آلات به شدت خوردگی و سایش دارند، گریس در بیشتر موارد کاربرد مهمی دارد .
- بیشتر گریس‌ها در دماهای متغیر کاربرد زیادی دارند.
- در طراحی بوش‌ها و یاتاقان‌های ماشین‌آلات، گریس نسبت به روغن نقش مؤثرتری دارد و عناصر تشکیل‌دهنده آن را ساده می‌کند.
مشخصات گریس
نقطه قطره‌ای شدن: دمایی است که در آن گریس از حالت جامد تبدیل به مایع می‌شود و با بالارفتن درجه حرارت، روان می‌شود .
رنگ:
رنگ در گریس بسته به روغن‌پایه و صابونی است که با آن ساخته شده. روشن بودن رنگ گریس در مرغوبیت گریس تأثیری ندارد.
پرکننده‌ها:
این مواد برای کاربردهای خاص به‌صورت جامد و یا مایع به گریس اضافه می‌شوند.
مقاومت مکانیکی:
این ویژگی مقاومت گریس را در تحمل کارکردهای مکانیکی نشان می‌دهد. دما نقش مهمی در انتخاب گریس دارد. دمای کارکرد گریس بر اساس نوع آن متفاوت است و در انتخاب گریس باید موردتوجه قرار گیرد.
حداکثر دمای مجاز عملیاتی:
بیشترین درجه حرارتی است که می‌تواند گریس به طور مداوم به کار برده شود.
عمر سرویس:
فواصل زمانی که گریس باید باتوجه‌به نوع کاربرد، تعویض شود را عمر سرویس گویند.
قابلیت پمپاژ:
در خیلی از صنایع به پمپاژ گریس در حالت کارکرد به طور متوالی نیاز است. در نتیجه گریس باید مانند روغن قابلیت پمپ شدن را در عملکرد داشته باشد.
قابلیت حفظ ساختار در تغییرات دما:
توانایی برگشت‌پذیری گریس در زمان کارکرد باتوجه‌به تغییرات دما. برخی گریس‌ها زمانی که به حداکثر دمای کارکرد می‌رسند ساختار اصلی خود را ازدست‌داده و به طور کامل از بین می‌روند. در این حالت گریس باید عوض شود. این گریس‌ها گریس‌های برگشت‌ناپذیر هستند.
گریس‌ها بر اساس پایه صابونی دارای تنوع زیادی هستند. مجموعه کینی اویل با ۳۰ سال تجربه در حوزه روغن های صنعتی و گریس آماده هر نوع همکاری در زمینه فروش و مشاوره در این زمینه می‌باشد.
سه دسته اصلی و پرمصرف گریس‌ها شامل موارد زیر هستند:
- گریس‌های پایه لیتیوم
- گریس‌های پایه کلسیم
- گریس‌های پایه سدیم
لازم به ذکر است که انواع ویژه از گریس‌ها نیز می‌توانند با پایه‌های صابونی از ترکیب مواد فوق مانند لیتیوم، کلسیم و غیره. تولید شوند.
تفاوت کارکرد گریس‌ها:
در گریس‌ها دو خاصیت پایداری حرارتی و پایداری در برابر آب اهمیت قابل‌توجهی دارند. نوع صابون پایه‌ای که در گریس استفاده می‌شود، می‌تواند بر دو خاصیت ذکر شده تأثیر بگذارد. پایداری حرارتی: رتبه نخست از آن گریس پایه لیتیوم است بعد گریس پایه سدیم و در آخر گریس پایه کلسیم گریس‌های با پایه لیتیوم پایداری حرارتی بالایی دارند، همچنین پایدار‌یشان در برابر آب مناسب است. این خواص در این نوع گریس‌ها باعث می‌شود که در کاربردهای مختلف مورداستفاده قرار گیرند. به این نوع گریس‌ها، گریس چندمنظوره می‌گویند و نیز به دلیل پایداری حرارتی خوبی که دارند به گریس نسوز معروف هستند و به‌خاطر به کاربرد بسیار زیاد این گریس‌ها در چرخ خودروها و ماشین‌آلات سنگین به نام گریس چرخ نیز شناخته می‌شوند. این نوع گریس با وجود قیمت بالایی که نسبت به دودسته دیگر دارد، به دلیل تنوع زیاد در کاربرد، پرمصرف‌ترین نوع گریس در صنعت است. گریس‌های پایه کلسیم به دلیل پایداری خوبی که در برابر آب دارد به گریس شاسی یا گریس ضدآب شهرت دارند. منظور از ضد آب، توانایی کارکرد در زیر آب نیست بلکه تنها نشان‌دهنده پایداری مناسب در برابر شستشو با آب است.
نکاتی در مورد مصرف گریس‌ها:
- اگر در انبار، روغن از گریس جدا شود نباید از آن استفاده کرد.
- با هم زدن نمی‌توان روغن جدا شده را به ساختار گریس بازگرداند.
- اگر گریس‌های با درجه پایین در دسترس نبود نمی‌توان با اضافه‌کردن روغن درجه آن را کاهش داد.
- استفاده از گریس‌های نسوز به‌جای ضد آب و برعکس جایز نیست.
- استفاده از گریس‌های روان‌تر یا سفت‌تر از آنچه در دستگاه موردنیاز است توصیه نمی‌گردد.
- از گریس باید به‌اندازه موردنیاز در دستگاه استفاده شود نه کمتر و نه بیشتر.
- هنگام گریس‌کاری گریس قبلی را کاملاً از محل روان کاری خارج کنید.
گریس پایه سدیم
گریس‌های مبتنی بر صابون‌های سدیم در روان کاری موتورهای بخار و ماشین‌آلات اوایل انقلاب صنعتی بسیار پر کاربرد بودند. گریس سدیم قابلیت کارکرد تا دمای تقریبا ۱۱۰ درجه سانتی‌گراد را دارد و در ابتدای قرن بیستم به اصلی‌ترین گریس درجه حرارت تبدیل شد.
ضعف اصلی گریس‌های پایه سدیم:
گریس‌های سدیمی هم‌اندازه صابون‌های شستشو، محلول در آب هستند و در انبار نیز سفت‌وسخت می‌شوند و نیز به دلیل بزرگی فیبر صابون‌های سدیم سنتی، در خاصیت روان کاری گریس نقش مؤثری ندارند و این امر قابلیت حمل بار را کاهش می‌دهد و به این یعنی یک روغن‌پایه با ویسکوزیته بالاتر برای تأمین وظایف سنگین‌تر موردنیاز است.
ویژگی‌های گریس پایه سدیم
این گریس شامل روغن‌پایه مرغوب و غلیظ کننده سدیم است. استفاده از این گریس در محیط‌های دارای گردوغبار و در شرایط عملیاتی دما و فشار نسبتاً بالا مناسب است. اما محیط مصرف این گریس نباید مرطوب باشد. این گریس خاصیت چسبندگی بسیار بالایی دارد و در درجه‌های ۲ و ۳ تولید می‌شود. استفاده از گریس سدیم به‌سرعت رو به کاهش است اما گاهی در چرخ دنده‌ها و کوپلینگ‌ها، بلبرینگ‌های کفی و ضد اصطکاک، اتصالات انعطاف‌پذیر و بلبرینگ چرخ برخی خودروها استفاده می‌شود. مراحل تولید گریس سدیم خیلی پیچیده نیست. برای تولید مواد تشکیل‌دهنده، مواد افزودنی، روغن‌های پایه، عامل فوم، مواد دفع شونده، و مخزن فرآوری شده مورداستفاده قرار می‌گیرد.